पिछडा वर्गका लागि बोल्ने कुनै दल भएन

म त लोसपामा प्रवेश गरेको होइन नि, पार्टी एकीकरण गरेको हुँ । सहमति पत्रमा हस्ताक्षर भएर एकीकण भएको हो । म एउटा पार्टीका अध्यक्ष भएको कारणले सोही अनुसार पद पनि दिनुपथ्र्यो ।

–कौशलकुमार सिंह
उपाध्यक्ष, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी,-
कौशलकुमार सिंह एउटा परिचित नाम हो । पत्रकारिता पृष्ठभूमीबाट राजनीतिमा आउनु भएका उहाँ लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीका उपाध्यक्ष हुनुहुन्छ । उहाँ लोक दलको अध्यक्ष हुनुहुन्थ्यो र त्यही पार्टी लिएर लोसपासँग एकीकरण गर्नुभएको हो । तर राजनीतिमा आउनु भन्दा पहिले उहाँ पिछडा वर्गका लागि ओबीसी बनाएर संघर्षमा हुनुहुन्थ्यो त्यसमा उहाँ अझै क्रियाशिल हुनुहुन्छ । पछिल्लो समय लोसपाले कार्य समिति बनाउँदा आफ्ना दल (लोक दल)का नेता तथा कार्यकर्तालाई नसमेटेको कारण असन्तुष्ट हुनुहुन्छ । खासमा भएको के हो, लोसपाको कार्य समितिप्रति के छ धारणा लगायतका विषयमा प्रस्तुत छ सहारा टाइम्सले लोसपाका उपाध्यक्ष कौशलकुमार सिंहसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंशः
लामो रस्साकस्सीपछि तपाईको पार्टीले पदाधिकारीसहितको कार्य समिति सार्वजनिक गरेको छ तर त्यसमा पनि विवाद देखिएको छ किन ?
–हो, लोसपा नेपाल गठन भएको दुई वर्षपछि यो कार्य समिति सार्वजनिक भएको हो । कार्य समिति बनाउन अलि ढिलो नै भएको हो । पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुरजी दलका अन्य नेताहरुसँग परामर्श लिएर यो कार्य समिति बनाउनु भयो, सायद त्यही कारणले ढिलो भयो कि । तर अध्यक्षज्युले नेताहरुसँग लिनु भएको परामर्शका आधारमा समिति नबनेको कुरा सबैले अनुभुती गर्नु भएको हो । पार्टीका अधिकाँश नेता जो केन्द्रीय समितिमा पर्नु भएको छ, पदाधिकारी पनि हुनु भएको छ ती नेताहरुले पनि यो कार्य समिति प्रति टिप्पणी गरिरहनु भएको छ । यसको मतलब कही नकही त्रुटी भएकै हो भनि यसले पुष्टि हुन्छ ।
यसरी टिप्पणी गर्नुको कारण के हुनसक्छ जस्तो लाग्छ तपाईलाई ?
–एक त पार्टीको मुख्य समिति केन्द्रीय कार्य समिति गठनमा ढिलाई भयो । त्यसले पनि साथीहरुमा एक प्रकारको असन्तुष्टि सुरुदेखि नै थियो । कार्य समिति बनाउँदा पनि पार्टीमा जुनखालको छलफल हुनुपथ्र्यो त्यो भएन । यसो दुई चार जना नेताहरुसँग परामर्श गरेर कार्य समिति बनाउनु भएको हो । अध्यक्षज्युले अरु कुनै नेताहरुसँग बन्द कोठामा छलफल गर्नु भएको होला त्यो मलाई थाह भएन तर पार्टीका चार पाँच जना शीर्ष नेताहरु हुनुहुन्छ उहाँहरुसँग बेलाबेलामा परामर्श लिनुभएको कुरा मलाई पनि थाह छ तर परामर्श लिएको अनुसार कार्य समिति भएन ।
अध्यक्षज्युले परामर्श लिनुभयो तर गठन आफ्नै तरिकाले गर्नुभयो । कार्य समितिमा आउनुपर्ने साथीहरु आउनु भएको छैन, नआउनुपर्ने कतिपय साथीहरु आउनु भएको छ । जो पार्टीमा मधेश आन्दोलनमा लामो समयदेखि सक्रिय थिए कतिपय त्यस्ता साथीहरु पनि छुट्नु भएको छ । त्यो पनि एउटा असन्तुष्टि हो ।
अर्को कुरा, पदाधिकारी एकदमै भद्रगोल भयो । यस्तो भद्रगोल कि बैठक बसाउन पनि कुनै ठूलै ठाउँ खोज्नुपर्ने हुन्छ । महासचिव मात्र १६ जना बनाउनु भएको छ । कोषाध्यक्ष दुई जना बनाउनु भएको छ यस्तो कही पदाधिकारी गठन हुन्छ ? जो पदाधिकारी हुनुभएको छ, त्यसलाई पनि लाज लागि रहका छन् । पदाधिकारीमा परिवारका सदस्यहरुलाई पनि छिराइएका छन्, त्यसले पनि पार्टीका साथीहरुमा असन्तुष्टि जन्माएको छ । बाहिर पनि त्यसको नकारात्मक टिप्पणी भइरहेको छ ।
कस्तो सांगठनिक संरचना बनाउने त्यसका लागि सुझाव दिन उमाकान्त झाको नेतृत्वमा कार्यदल बनाइएको थियो त्यसमा तपाई पनि सदस्य हुनुहुन्थ्यो अनि सुझाव दिनुभएन ?
–कार्यकारिणी समितिको बैठकले पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुरज्युले संगठन संरचना कस्तो बनाउने सुझावका लागि त्यो कार्यदल गठन गर्नुभएको थियो । सात आठ जनाको त्यो कार्यदलले अध्ययन गरेर संगठनको संरचना कस्तो हुने भनि प्रतिवेदन तयार गरेर ठाकुरजीलाई हामीले बुझाएका थियौं । उहाँले तपाईहरुले दिनुभएको सुझाव अनुसार नै कार्य समिति बनाउने प्रतिवद्धता पनि जनाउनु भएको थियो तर सुझाव अनुसार केही पनि आएन । सुझावलाई टच पनि गर्नु भएको छैन ।
हामीले दिएको सुझाव अनुसार अहिलेको कार्य समिति बनेको भए अहिले जस्तो विवाद आउने थिएन । तर अध्यक्षज्युले आफ्नै तरिकाले सबै गर्नुभएको छ त्यही भएर केही असन्तुष्टि बढेको छ । असोज १६ गते पदाधिकारीको बैठक बोलाउनु भएको छ त्यसमा सम्भवतः यी विषयहरुमा छलफल हुने विश्वास लिएका छौं ।

पहिलो कुरा मधेशको अधिकार, पहिचानका लागि लामो समयदेखि लडाई भइरहेको छ । तराई काँग्रेस, गजेन्द्रनारायण सिंहको नेपाल सद्भावना पार्टी, त्यसपछि बनेका विभिन्न दलहरुले मधेशको अधिकार र पहिचानका लागि लडाई गरे, संघर्ष गरे ।

 

तपाईहरुले दिनु भएको सुझाव कस्तो थियो ?
–हामीले ३५१ सदस्यीय केन्द्रीय समितिमा २१ जनाको पदाधिकारी बनाउनुपर्छ भनि सुझाव दिएका थियौं । त्यसमा अध्यक्ष एक जना, वरिष्ठ नेता दुई जना, वरिष्ठ उपाधयक्ष एक जना, उपाध्यक्ष पाँच जना महासचिव तीन जना, सहमहासचिव सात जना, कोषाध्यक्ष एक जना र प्रवक्ता एक जना बनाउनुपर्ने सुझाव दिएका थियौं । केन्द्रीय राजनीतिक समिति १०१ जनाको हुनुपर्ने भनेका थियौं र कार्यकारिणी समिति ५१ जनाको हुनुपर्ने भनेका थियौं । तपाई हेर्नुभएको होला यी मध्ये कुनै पनि उहाँले लागु गर्नु भएको छैन जब कि उहाँले नै सुझावका लागि कार्यदल गठन गर्नु भएको थियो । कार्यकारिणी समितिमा सम्पूर्ण पदाधिकारी रहने प्रावधान छ । अध्यक्षसहित ६४ जनाको पदाधिकारी रहेका छन् । कार्यकारिणी त्यतिकै ६४ जनाको हुने भयो त्यसमा अरु पनि थप गर्न सकिने प्रावधान पनि छन् । पार्टीमा निर्णायक कमिटी कार्यकारिणी समितिलाई नै मानेको छ । कुनै विषयमा छलफल गर्नका लागि कार्यकारिणी समितिको बैठक बोलाउन पार्टी प्यालेस नै चाहिने भएको छ ।
उपाध्यक्ष त तपाईलाई पनि दिएको छ तपाई किन असन्तुष्ट ?
–मेरो लागि उपाध्यक्ष वा कुनै पद ठूलो कुरा होइन । म आफै एउटा पार्टी सञ्चालन गरिसकेको मान्छे हुँ । अध्यक्ष भएर लामो समय संगठन चलाएको हुँ । अन्य संगठन पनि हाँकेको मान्छे हुँ । मलाई उपाध्यक्ष वा कुनै पद त्यति ठूलो लाग्दैन, मुख्य कुरा काम गर्ने हो । हामीले लोक दल लिएर लोसपासँग एकीकरण गर्दा चार बुँदे सम्झौता भएको थियो । लोक दलमा रहेका नेता तथा कार्यकर्तालाई सम्मानजनक सहभागिता गराउने सहमति थियो । तर अहिले कार्य समिति विस्तार हुँदा लोक दलका कुनै साथीलाई समावेश गरिएको छैन, मलाई उपाध्यक्ष बनाइएको छ । लोक दलका नौ जनालाई केन्द्रीय सदस्यमा लैजाने सहमति भएको थियो तर म बाहेक उहाँले अरु कसैलाई लाग्नु भएन । बरु मलाई नराखेर मसँग रहेका अन्य नेताहरुलाई राख्दा हुन्थ्यो । तर भएको सहमति उल्लंघन गरिएको छ ।
अर्को कुरा, म त लोसपामा प्रवेश गरेको होइन नि, पार्टी एकीकरण गरेको हुँ । सहमति पत्रमा हस्ताक्षर भएर एकीकण भएको हो । म एउटा पार्टीका अध्यक्ष भएको कारणले सोही अनुसार पद पनि दिनुपथ्र्यो । त्यो पनि गरिएको छैन । १५ जना उपाध्यक्षको भिडमा मेरो पनि नाम राखि दिनु भएको छ त्यति हो । त्यसमा मेरो सहमति छैन । पार्टीको पदाधिकारी बैठक बस्दैछ त्यसमा म आफ्नो कुरा राख्छु । यस्तो भद्रगोल पदाधिकारी नै बनाउनु हुँदैन्थ्यो । बनाए पनि मलाई उचित स्थान दिनुपथ्र्यो, मसँग पार्टीमा आएका अन्य साथीहरुलाई केन्द्रीय समितिमा ल्याउनु पथ्र्यो त्यो पनि भएन । त्यसैले हाम्रो असहमति छ ।
असहमति भएपछि के अब पार्टी छोड्नु हुन्छ त ?
–होइन पार्टी छाडिदैन, पार्टी छोड्ने कुरा हुँदैन । पार्टी छाडेर समस्याको समाधान हुँदैन । समाधान पार्टीभित्र नै खोज्ने हो । आफ्नो असहमतिका कुरा पार्टीमा राखिन्छ । त्यसलाई सुधार गराउने प्रयास गरिन्छ । विगतमा भएका सहमति, सम्झौताको बारेमा पार्टी नेतृत्वलाई जानकारी गराउँछु । आशा गर्छु सुधार हुन्छ ।
तपाई आफ्नै नेतृत्वमा पार्टी सञ्चालन गरिरहनु भएको थियो, लोसपासँग एकीकरण गर्ने अवस्था किन सृजना भयो त ?
–पहिलो कुरा मधेशको अधिकार, पहिचानका लागि लामो समयदेखि लडाई भइरहेको छ । तराई काँग्रेस, गजेन्द्रनारायण सिंहको नेपाल सद्भावना पार्टी, त्यसपछि बनेका विभिन्न दलहरुले मधेशको अधिकार र पहिचानका लागि लडाई गरे, संघर्ष गरे । तर अहिलेसम्म प्राप्त भएको छैन, संघर्ष जारी नै छ । अहिलेसम्म किन प्राप्त भएन, यति लामो संघर्ष किन गर्नुपर्यो त यसको बारेमा कसैले समिक्षा गरेको छैन । यसको मुख्य कारण नै मधेशको शक्ति कमजोर हुनु हो । एउटै उद्देश्य, एउटै एजेण्डा, एउटै भुगोल भएका दलहरु अलग अलग मञ्चबाट संघर्ष गरिरहेका छन् । शासकसँग लडाई गर्न ताकत पुगिरहेको छैन ।
जबसम्म पिडितभन्दा शासक बलियो भइरहन्छ तबसम्म अधिकार प्राप्त गर्न सकिदैन । त्यही भएर मैले मधेशमा पटक पटक एकताका लागि प्रयास गरेको हुँ । तर मधेशमा रहेका दलहरुका नेताहरुमा यस्तो अहंकार छ कि यो कुरा बुझ्न सकिरहनु भएको छैन । आफैलाई सर्वस्व तथा शक्तिशाली सम्झिरहनु भएको छ । त्यसैले यी समस्याहरु समाधान भइरहेका छैन । लोसपासँग एकता गर्नुको एउटै उद्देश्य थियो कमजोर वर्गका लागि मिलेर संघर्ष गर्न शाक्तिशाली संगठन बनाउनु तर यो पार्टीमा पनि कता कता अलमलमा परेको मलाई महसुस भइरहेको छ ।
तपाईले त राष्ट्रिय पिछडा महासंघ पनि गठन गर्नुभएको छ, त्यसले के काम गरिरहेको छ ?
–यो महासंघले पिछडिएका समुदाय तथा जातका लागि काम गरिरहेको छ । यहाँ ठूलाठूला दल छन् । ती दलहरु ठूलै जात, ठूलै समुदायका लागि बोलिरहेका छन् । त्यही अनुकुल संविधान, नियम, कानुन बनाएका छन् । तर पिछडिएका समुदायका लागि कोही पनि बोल्दिने भएन । उसका लागि आवाज उठाई दिने कोही पनि भएन । त्यसैले पिछडा वर्गका लागि छुट्टै संगठनको आवश्यकता परेको हो ।
तपाई राजनीतिकर्मी पनि हुनुहुन्छ, यता छुट्टै समाजिक संगठन बनाएर क्रियाशिल हुनुहुन्छ तपाईले उठाउने कुरा राजनीतिक रुपमा समाधान गर्दा हुँदैन ?
–समाधान हुने त राजनीतिक रुपमा नै हो तर सबै दलहरु सुकिला मुकिला, पुँजीपति वर्गको पछाडि लागेका छन् । ठूला बडाको संरक्षणमा लागेका छन् । माफिया, ठूलाठूला व्यपारीको संरक्षणमा लागेका छन् तर तल्लो वर्गका लागि बोल्ने कोही भएन । मैले पनि पार्टी बनाएको थिए, तल्लो वर्गका लागि बोल्ने प्रयास गरे तर हाम्रो अवाज त्यहाँसम्म पुगेन । यसौं भनौं न हाम्रो शक्ति पुगेन । त्यही शक्तिका लागि अन्य दलसँग एकता गर्ने प्रयास भएको हो । राजनीतिक दलबाट पिछडा बर्गका लागि बोल्न नमानेपछि महासंघ जस्ता संगठनको आवश्यकता परेको हो । हामीले पनि पिछडा वर्गको अधिकारका लागि राजनीतिक दलहरुलाई नै दवाव दिइरहेका छौं, सरकारलाई दवाव दिइरहेका छौं ।

तपाईको प्रतिक्रिया